Tırnak, keratin proteininden oluşan, parmakların uçlarının dışındaki boynuzsu dokuyu ifade etmektedir. Tırnaklar, ellerin ve ayakların işleyiş fonksiyonlarına fiziksel olarak katkı sağlamakta ve aynı zamanda ellerin ve ayakların estetik açıdan görüntüsünün bir parçası olmaktadır. Tırnaklarda da tıpkı diğer organlarda ve dokularda karşılaşıldığı gibi zaman zaman birtakım bozukluklara ve hastalıklara rastlanabilmektedir. Sağlıklı tırnak parmak ucundaki pembemsi tırnak yatağı üzerinde düzgün yerleşime sahip açık renkte, şeffafa yakın, pürüzsüz bir plak görünümünde olmaktadır. Tırnağın görüntüsünde, şeklinde, renginde ve kalınlığında gözlenen değişimler tırnakta bir bozukluk yaşandığını işaret etmektedir.

Tırnak Bozuklukları Neden Olur?

Tırnaklarda bozukluğa ve hastalığa yol açan temel etkenler mantar enfeksiyonları, sedef hastalığı, hijyenik bakım hataları, ağır baskı ve zorlamalar, ilaçların yan etkileri ve mineral yetersizlikleri olmaktadır. Tırnakta beyaz, sarı ve kahverengi renkte değişimler sıklıkla mantar enfeksiyonunun belirtisi olmaktadır. Tırnaklarda mantar enfeksiyonları kişiden kişiye terlik, ayakkabı gibi eşyaların ortak kullanımı yoluyla, steril olmayan manikür – pedikür aletleri aracılığıyla bulaşabilmektedir. Mantar enfeksiyonlarının tırnağa yerleşmesi tırnak çevresine alınmış bir darbe ve açık bir yara ile daha kolay hale gelebilmektedir.

Tırnakta oluşan kırmızı ve siyah renk tırnak içinde kanama belirtisi olabilmektedir. Tırnak çevresinde iltihaplanma (dolama) da yine bakteri temelli olmakta, tırnak çevresinde kızarıklık, şişkinlik ve ağrıya sebep vermekte ve ilerlediğinde apse oluşturmaktadır. Tırnak batmaları durumunda, tırnağın dışarıya doğru uzayamaması ve içeriye doğru ilerlemesi ağrı ve iltihap oluşturabilmektedir. Tırnak batmaları ile özellikle tırnakların yanlış ve çok kısa kesilmesi ve yanlış ayakkabı seçimleri sebebiyle ayak baş parmaklarında karşılaşılmaktadır. Tırnaklarda matlık, kuruluk ve güçsüzlük vücutta magnezyum, kalsiyum, demir, çinko gibi minerallerin eksikliğinin olması gibi durumlarda ortaya çıkabilmektedir.

Tırnaklarda bozukluğa ve hastalığa yol açan temel etkenler mantar enfeksiyonları, sedef hastalığı, hijyenik bakım hataları, ağır baskı ve zorlamalar, ilaçların yan etkileri ve mineral yetersizlikleri olmaktadır.

Tırnak Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?

Tırnak bozukluklarına yönelik tedavide ilk aşama, tırnaktaki bozulmanın görüntüsünün, şeklinin, renginin ve kalınlığının incelenerek tırnağın bozulmasına yol açan sebebin doğru bir şekilde tespit edilmesidir. Tırnaktaki bozukluklar genellikle muayene sırasında tespit edilebilmekte, ihtiyaç görülmesi durumunda tırnaktan alınan kültür laboratuvar ortamında incelenebilmektedir. Laboratuvar incelemeleri tırnakta mantar enfeksiyonu olup olmadığına ilişkin daha net sonuçlar elde edilmesini sağlamakta ve var ise mantar enfeksiyonunun türüne yönelik bilgi vermektedir. Deri ve cilt hastalıkları uzmanı, tırnaktaki bozuklukların tespit edilen niteliklerine bağlı olarak hastaya farklı tedavi alternatifleri sunabilmektedir. Tırnaktaki bozulmalara bağlı olarak konulan teşhis sonrasında hastalığın sebebine göre ağızdan alınan ilaçların kullanımına, tırnak üzerine uygulanan cilalara ve ilaçlara başvurulabilmektedir. Tırnak bozulmalarına ilişkin hastalıkların tedavisi tırnak dokusu kendisini yenilemesi gerektiği için uzun süreli olabilmektedir. Son yıllarda estetik dermatoloji alanında sıkça kullanılan fraksiyonel lazer sistemleri de tırnak bozukluklarının tedavisinde fayda sağladığı gözlenen diğer bir yöntem olmaktadır. CO2 ışınları ile çalışan fraksiyonel lazer sistemleri ile tırnak bozukluklarının olduğu bölgelerin üst kısmı ısı ile soyulmakta ve dokuda yenilenme oluşturularak sağlıksız dokulara yönelik iyileştirici etki sağlanabilmektedir.

Sistemik Hastalıklarda Tırnak Bulguları

Çomak parmak (Baget parmak)

Tırnağın eğimindeki artış ve etrafındaki yumuşak dokudaki kalınlaşma – genişleme ile ortaya çıkar.Tırnak saat camına benzer. En sık kronik akciğer hastalıkları ile birliktedir.Kalp, karaciğer veya tiroid ile ilgili hastalıklarda da görülebilir.El ve ayakta birlikte görülmesi doğumsal kalp hastalıklarını akla getirmelidir.Tek taraflı çomaklaşma nörolojik veya damarsal hastalıklarda gözlenir.

Kaşık tırnak (koilonişi)

Tırnak plağının kaşık şeklini almasıdır. Yunanca ‘da ‘’ çökük- çukur ’’ anlamına gelen koilos kelimesinden türemiştir.Çocuklarda özelikle ayak baş parmak tırnağında görülmesi normaldir, birkaç yıl içinde normale döner.En sık baş parmaklar etkilenir,erişkinde en çok demir eksikliği anemisinde görülür. Bunun dışında mantar enfeksiyonu, diyabet, lupus, tiroid hastalıklarında da görülebilir.Madeni yağlarla mesleki temas, kuaförlerde perma solüsyonları nedenler arasında sayılabilir.

Beau Çizgileri

Tırnakta ortaya çıkan enine çöküntülerdir.Tırnağın büyümesini etkileyecek kadar şiddetli bir hastalığa bağlı olarak birden fazla tırnakta veya tüm tırnaklarda ortaya çıkar. Yavaş büyümesi nedeni ile ayak tırnaklarında daha az rastlanır. Çeşitli enfeksiyonlar,ilaçlar, otoimmun hastalıklar neden olabilir.

Tırnakta Beyaz Bantlar

Karaciğer sirozu, kronik konjestif kalp yetmezliği, yetişkin başlangıçlı diyabette görülebilir. Tırnağın serbest kenarında 1-2 mm lik bant şeklinde görülen beyazlık siroz hastağının sık görülen bir belirtisi olabilir,tırnağın dip kısmındaki beyazlık ise kronik böbrek hastalığının bir belirtisi olabilir. Minör travmalara bağlı ( manikür gibi)noktasal beyazlıklar da görülebilir.

Muehrcke Bantları

El tırnaklarında ince, beyaz enine beyaz çizgiler şeklinde görülür. Hipoalbumineminin önemli bir bulgusudur, Albumin düzeyleri normale dönünce tırnaklar düzelir.En sık nefrotik sendromda görülse de hipoalbuminemiye neden olan diğer hastalıklarda da görülebilir.Ayrıca antineoplastik ilaçların yan etkisi olarak da karşımıza çıkabilir.

Sarı Tırnak Sendromu

El- ayak tırnakları sert, kıvrık,sarı- yeşil görünüm alabilir.Lenfödem ve plevral efüzyonla birlikte tanımlanmıştır. 20 tırnak tutulabilir, tırnağın uzaması yavaşlamıştır.

Melanonişi

Uzunlamasına koyu renkli çizgilenmelerle karekterizedir.İlaçlar, Addison hastalığı,AİDS, hipertriodi,folik asit eksikliği,B12 vitamini eksikliği,Cushing sendromunda görülebilir.

Tırnak Enfeksiyonları

Tırnak mantarı ( onikomikoz : onycho: tırnak ve mycosis : mantar anlamına gelir).Tırnak mantarına birkaç mantar elemanı sebep olabilir.

Tırnak mantarı

1-Dermatofit adı verilen mantar elemenlarınca oluşur.Nemden olumsuz etkilenir.

2-Maya ( Candida albicans) mantarlarınca oluşabilir

3-Küf mantarlarınca oluşabilir, nadirdir

Şeker hastalığı, bağışıklık sisitemi zayıflaması mantar enfeksiyonlarına yol açabilir.Mantar sporları banyo, yüzme sırasında kullanılan havlu, mayo, terlik, şezlong gibi eşyalarda uzun süre yaşarlar. Yüzme havuzu, duş, sauna , fitnes salonları, soyunma odaları gibi yerlerden bulaşabilir.

Aileden birinin tırnak mantarına yakalanması durumunda diğer fertlerin enfeksiyona yakalanma olasılıkları artar. Bu nedenle dikkatli olmak gerekir.

Tırnak mantar nedeni ile kalınlaşır, sarı – mat görünür, kırılganlığı artar.

Çevresel Tırnak Bozuklukları

Tırnak kenarı iltihabı (dolama) : Tırnak etrafında bulunan yumuşak dokunun iltihabıdır.Dolama genellikle el tırnaklarının etrafında görülse de ayak tırnaklarında da rastlanır. Genellikle kıymık- diken batması, tırnak yeme, parmak emme, şeytan tırnağının koparılması, hijyenik olmayan ve / veya yanlış manikür uygulamaları ve sık su ile temas en sık etkenlerdendir.

Bakterilerin dışında viruslar, mantarlar da dolamaya neden olabilir. Şeker hastalarında, dolaşım bozukluğuna yol açan damar hastalıklarında bu bakterilerin üremesi kolaylaşır..Bulaşıkçılar, temizlikçiler, kimyasal maddelerle sık teması bulunanalar, aşçılar,balıkçılar, sık el yıkayanlar, yüzcüler işleri gereği daha yatkındırlar.

Tırnağın etrafında şişlik, kızarıklık oluşur. Bazen irinli akıntı tabloya eklenir, diğer parmaklara sıçrayabilir.

Tırnak, kenar iltihabına bağlı olarak korumasız kaldığı ve hasarlandığı için tırnakta incelme , kırılma görülebilir.Tırnak kenarı iltihabı sedef hastalığında, alerjik deri hastalıklarında da görülebilir. Bu gibi durumlarda dermatolog tarafından hastalıkların ayırıcı tanıları yapılarak, gerekiyorsa tetkikler yapılarak tedavi düzenlenir.

Tırnak batması: Sert tırnağın yumuşak doku içine içinde kalması sonucu oluşan, genellikle kronik seyreden bir durumdur.Ayak 1. Parmağında sıklıkla görülür. Dar, uygun olmayan ayakkabı- terlik, yanlış tırnak kesimi, kilo, gebelik, darbelerle olan kronik tahriş, genetik yatkınlık giib nedenler önemlidir.

Hafif, yeni gelişen olgularda cerrahi işleme gerek duyulmaz.Tırnak etrafına gerekli uygulamalar yapıldıktan sonra tel takılması yeterli olabilir.İlerlemiş olgularda , tırnak kenarında gelişen anormal dokunun alınması, aynı yerden batmayı engellemek için tırnak kökünün tahrip edilmesi veya tırnağın bir kısmının kesilip çıkartılması gibi tedavi yöntemleri uygulanır. Tırnağın kenarındaki ödemli doku tedavi edilmedikçe kalıcı çözüm olmaz.

Dermatolojik Hastalıklarda Tırnak

Sedef tırnağı: Tırnak psoriazisi deri hastalıkları arasında sık görülen bir tırnak rahatsızlığıdır.

Tırnak yüzeyinde çukurcuklar, beyaz lekeler/ noktalar, sarı yağ damlası benzeri lekeler, tırnak altında kalınlaşma, kırılganlık olabilir.

Tırnak sedefi, tırnağın mantar enfeksiyonları ile kolayca karışabilir.

Liken planus:Tırnakta incelme, hacim azalması, yarıklanma, sırtlanma,uzunlamasına çizgilenmeler,tırnak kaybı,tırnağın dip kısmından kanat şeklinde tırnağın üstüne doğru doku uzaması görülebilir. Tırnak kalınlaşması daha az oranda görülür.

Yirmi tırnak distrofisi: (zımpara kağıdı tırnaklar) Fazla dikey sırtlaaaanma nedeni ile tırnak kabalaşması şeklinde karşımıza çıkar.Tırnaklar mat,ince, donuktur.Zımpara kağıdı ile zımparalanmış bir görünüme sahiptir.Birçok tırnak etkilenir, çocuklarda daha sık görülür. Bölgesel saç dökülmesi ile birlikte görülebilir.

İlaca Bağlı Tırnak Anomalileri

Tırnakların bir çoğu veya tamamı etkilenebilir.Çizgilenmeler, tırnağın yatağından ayrılması, mavi- siyah bantlar, tırnağın etrafındaki yumuşak dokuda kızarıklıkla karekterizedir.Kanser ilaçları, tetrasiklinler, kan sulandırıcılar neden olabilir.

Tırnakta Melanom Şüphesi

Genellikle 50 yaş sonrası görülür,kahverengi- siyah , 3 mm den geniş dikey bantlarla karakterizedir.En sık baş parmakta görülür.Bu renkli bantlar tırnağın dip ve yanlarındaki yumuşak dokuya taşarlar. Ailede atipik ben varlığı sorgulanmalıdır.